Deel II Huid

ERYTHEEM
In dit gedeelte wordt alleen roodheid v.d. huid besproken. Gegeneraliseerde roodheid komt 12/1000 voor en lokale roodheid 11/1000 patiënten per jaar in de huisartsenpraktijk. Roodheid ontstaat door vasodilatie en dit kan in combinatie met een ontstekingsreactie optreden. Hierbij komen dan vaso-actieve mediatoren en cytokines vrij die niet alleen ontstekingscellen aantrekken, maar ook voor vasodilatie kunnen zorgen.
Differentiaal diagnose generaliseerde roodheid
I. Virale infectie
- Rode hond (rubella) komt door inenting weinig voor. Begint na incubatie tijd van 14-21 met 1-2 dagen koorts en malaise. Exantheem begint in her gezicht, waarna het zich over het gehele lichaam verspreidt. Besmetting vindt plaats via druppels uit de nasopharynx, Rubella is gevaarlijk voor de ongeboren vrucht i.v.m. een grotere kans op aangeboren afwijkingen.
- 5e ziekte (Erythema infectiosum). Het wordt veroorzaakt door het parvovirus B19 en via druppels verspreidt. Begint na een incubatietijd van 15 dagen met exantheem. Dit bevindt zich meestal op de wangen en is vurig (slapped cheeks), daarna is het exantheem ook op rest van het lichaam waarneembaar.  Bij volwassenen komen gewrichtsklachten voor en in de zwangerschap kan het tot spontane abortus leiden of hydrops foetails.
- 6e ziekte (Exanthema subitum) wordt veroorzaakt door een herpesvirus (HHV-6). De incubatietijd is 10-15 dagen en de ziekte begint in ongeveer 3 dagen met hoge koorts. Nadat de koorts daalt, ontstaat exantheem. Dit is maculopapuleus en begint op de romp, waarna het zich uitbreidt naar nek en armen.
- Waterpokken (varicella). Koorts duurt 2 dagen en tegelijkertijd ook exantheem wat overgaat in blaasjes en daarna crusteuze laesie.
- Pityriasis rosea begint met een solitaire laesie, vaak op de romp en is ovaal, licht schilferend en ongeveer 2-10cm groot. Binnen twee weken ontstaan er talloze erupties op de romp/armen en volgen de huidlijnen op de romp. Kan hevig jeuken, maar de aandoening verdwijnt spontaan na 1-3 maanden.
II. Bacteriële infectie
- Roodvonk wordt veroorzaakt door toxines van een Lancefield-groep A streptokok. De incubatietijd is 2-5 dagen en is hierna treden klachten op als koorts, braken en anorexie. Generaliseert exantheem, maar vooral in nek, oksels en liezen. Rode (aardbeien) tong is klassiek.
III. Allergische reactie
- Urticaria (netelroos, galbulten). Acute urticaria komen vaak voor bij atopische mensen en is een allergische reactie op medicijnen, voedingsmiddelen of wespensteek. Chronische urticaria worden vaak veroorzaakt door mechanische prikkels of infecties.
IV. Zeldzame aandoeningen
- Lupus erythematodes = systeemziekte. Het gaat met name om de aan de zon blootgestelde huiddelen, Eruptie, rood van kleur met/zonder papels/schildering en atopie.
- Erythema multiforme
- Secundaire syfilis
Differentiaal diagnose bij lokale roodheid
I. Bacteriële infectie
- Erysipelas (wondroos) wordt veroorzaakt door een infectie v.d. dermis/ subcutis met een Lancefield-groep streptococ (vaak S.pyogenus) die binnenkomt via een huidlaesie. Gaat gespaard met hoge koorts, koude rillingen, algemene malaise, hoofdpijn en braken.
- Erythema chronicum migrans (ziekte van Lyme) ontstaat vaak 7-10 dagen na een tekenbeet en verdwijnt vanzelf binnen 8 weken. Vermoeidheid, spier- en gewrichtspijn, hoofdpijn, koorts, lymfadenopathie en neuropathie kunnen ook optreden.
II. Schimmel infectie
- Dermatomycose -> vaak moeilijk te onderscheiden van eczeem
- Intertrigo
- Luieruitslag
III. Allergische reactie
- Urticaria
- Contacteczeem
- Zonne allergie

JEUK
Jeuk (pruritis) = een gewaarwording die leidt tot krabben of de wens om te krabben. Jeuk kan samenhangen met een duidelijke zichtbare huidafwijking of aanwezig zijn zonder dat er iets te zien is.
Onderscheid:
- Lokale jeuk
- Gegeneraliseerde jeuk
Als er sprake is van gegeneraliseerde jeuk zonder een duidelijke verklaring in de vorm van een huidziekte of insectenbeten ->pruritis sine materia.
Factoren dat rol spelen bij jeuk bij ouderen:
I. Een droge huid met minder talgproductie
II. Toegenomen degranulatie van mestcellen (vrijkomen histamine)
III. Toegenomen gevoeligheid v.d. huis voor histamine
Differentiële diagnose
- Droge huid (xerosis)
- Atopische constitutie
- Zwangerschap, veroorzaakt door cholestase
- Systemische ziekten (nierinsufficiëntie, maligniteit)
- Uremie (terminale nierinsufficiëntie)
- Cholestatische leverziekten (PBC, hep C)
- Hematologische en lymfoproliferatieve ziekten (ijzergebreksanemie, hemochromatose, polycythemia vera, Hodgkin)
- Schildklierafwijkingen (hyper/hypothyreoidie)
- HIV
- Wormen
- Geneesmiddelen (Morfine: mestcellen worden geprikkeld en bij pijn remming valt het inhiberende effect op de jeuk ook weg)
- Psychogeen
Meest gestelde diagnosen na klacht jeuk zijn: huidziekte, met name contacteczeem, atopische eczeem, urticaria en schimmelinfectie.
Betekenis v.d. anamnese
- Zichtbare afwijkingen. De belangrijkste vraag die gesteld moet worden, is of de jeuk is begonnen is met huidafwijkingen die jeukten, of dat er eerst jeuk was en er later pas gespaard gaan, beginnen met een opvallende uitslag. Uitzonderingen: gordelroos en scabies (=schurft)
- Duur v.d. klachten. Acuut ontstane jeuk, die pas kort bestaat, duidt meestal op een huidziekte. Pruritis sine materia bestaat vaak lang.
- Lokalisatie v.d. jeuk. Bij pruritis sine materia jeukt vaak overal.
- Relatie met andere factoren. 1. Als de jeukprikkel door krabben juist erger wordt, moet je denken aan uriticaria factitia (netelroos/galbulten) 2. Als jeuk vaak erger wordt na wassen of temperatuurwisseling die is kenmerkend voor polycythemia vera. 3. Is de jeuk begonnen na started met medicatie.
- Bijkomende, mogelijk alarmerende klachten.
> Algemene malaise, moeheid, afvallen, koorts en nachtzweten
> Vergroten lymfejkieren
>  Hartkloppingen? (Hyperthyreoidie)
Betekenis van het lichamelijk onderzoek
- Bekijken v.d huid: zijn er specifieke huidafwijkingen die passen bij een huidziekte? Zijn er aanwijzingen voor insectenbeten? Verschijnselen die kunnen duiden op scabies (jeukende bultjes, blaasjes en korstjes)?
- Droge huid
- Bij aanhoudende onverklaarde jeuk of alarmsymptomen moet je een algemeen lichamelijk onderzoek doen om een mogelijk onderliggende ernstige ziekte op op te sporen.
> Bleekheid wijst op anemie
> Icterus wijst op cholestase
> Aanwijzigheid voor hyperthyroidie (snelle pols, tremor)
> Aanwijzigheid  van lymfklieren en/of een vergrote lever/milt wijst op ziekte van Hodgkin.